Ата-аналарға арналған мобильді қосымша

«Беске дейін үлгер»

 

Әлемдік ғылыми қоғамдастық балаларды туғаннан 5 жасқа дейінгі дамытудың маңыздылығын мойындады.

«Беске дейін үлгер» мобильді қосымшасын (Халықаралық атауы — Thrive by Five) ҚР Білім министрлігі Сидней ақыл-ой және ми университетінің нейробиологиялық зерттеулері негізінде Minderoo австралиялық қайырымдылық қорымен бірлесіп әзірлеген және еліміздің қажеттіліктері мен контекстіне бейімделген.

Мобильді қосымша денсаулық пен тамақтану, тәрбие беру, шығармашылық және коммуникативтік дағдыларды дамыту, ойындар мен қарым-қатынастар бойынша оңай қол жетімді қысқа практикалық әрекеттерді үйде балаларды тәрбиелеп отырған ата — аналарға ұсынады. Контент қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде 10 бағыт бойынша балалармен сабақ өткізуге арналған 120 идеяны ұсынады.

Қосымша 4 өңірде (Абай облысы, Ақтөбе, Қарағанды, Қызылорда облыстары) сынақтан өтті, ата-аналардың, педагогтер мен сарапшылардың оң пікірлерін алды. Қазіргі уақытта мобильді қосымша ата-аналарға кеңес беру пункттері, мектепке дейінгі ұйымдар мен басқа да қол жетімді тәсілдер арқылы бүкіл ел бойынша қамтылады.

Қосымша тегін және оны ұялы телефоннан Google Play немесе App Store қосымшаларынан жүктеп алуға болады. Толық нұсқаулық презентацияда берілген.

Осылайша, қосымшаны қолдана отырып, 24/7 форматында ата-аналар мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу, дамыту және олармен өзара әрекеттесу мәселелері бойынша әдістемелік және психологиялық қолдау алады.

Инструкция

Құрметті ата-аналар!

Арнайы сіздерге біздің балабақшамызда КОНСУЛЬТАЦИЯЛЫҚ ПУНКТ жұмыс жасайды.

Консультациялық пункт мектепке дейінгі ұйымдарда жұмыс істейтін педагогтармен, психологтармен және басқа да мамандармен жүйелі түрде қарым-қатынас жасауға мүмкіндігі жоқ ата-аналарға психологиялық-педагогикалық көмек көрсетуге, сондай-ақ балалардың үйлесімді дамуына көмектесуге арналған.

Міндеттері: — мектепке дейінгі ұйымдарға бармайтын балалардың жан-жақты дамуын, олардың құрдастар мен ересектер тобында әлеуметтенуін қамтамасыз ету;

— мектепте оқуға дайындық негізін қалыптастыру;

— ерекше қажеттіліктері бар балаларға оларды тәрбиелеу мен оқытуда жүйелі психологиялық-педагогикалық көмек көрсету, ата-аналарға консультативтік-әдістемелік қолдау көрсету;

-баланың бірлескен ойын әрекетінде құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынас жасаудың әлеуметтік тәжірибесін меңгеруін қамтамасыз ету, мектепке дайындық негізін қалыптастыру;

— ата-аналарға балаларды тәрбиелеу және оқыту, мектеп жасына дейінгі балаларды қадағалау мен күтуді ұйымдастыру мәселелерінде көмек көрсету;

— кеңес беру орталығында өз қызметін жүзеге асыратын маман-педагогтардың біліктілігін арттыру.

Қабылдау кестесі

№	Тегі, Аты, Әкесінің аты	Лауазымы	Қабылдау уақыты
1	Мухажанова Гулжахан Шахмурадовна	Меңгеруші	Дүйсенбі 16:00-17:00
2	Оспанова Алия Аманжоловна	Дене шынықтыру нұсқаушысы	Сейсенбі 08:00-09:00
3	Касымова Гулмира Елемесқызы	Хатшы	Сәрсенбі 14:00-15:00
4	Ахметзакирова Лилия Назыровна	Тәрбиеші	Бейсенбі 17:00-18:00
5	Тайшикова Гаухар Баяновна	Психолог	Жұма 11:00-12:00

 

Алдын ала жазылу келесі нөмер арқылы жүргізіледі: 8 (7172) 54 01 25

 

Кеңес: Қазақ тілі мұғалімі Жакыманова Р.К.

«Қазақшаң қалай, балақай?» атты ата-аналарға арналған баяндама

 

Мектепке дейінгі жастағы балалардың тілін дамыту өзіндік қиындығы бар үрдістердің бірі болып табылады. Өйткені тіл ойлау арқылы жүзеге асады, ал ойлауды жүзеге асыру үшін бала тілдік-танымдық, қиялшылдық қабілеттерін іске қосуы керек.

Балалардың тілін дамытуда эстетикалық тәрбиелеудің ажырамас бөлігі ретінде көркем-тілдік қызметтің  қалыптасуы маңызды.  Кіші мектеп жасындағы бала ертегіні тыңдай отырып қиялдайды, таныс кейіпкерлерді елестетеді, жақсы кейіпкерді жақтайды. Ертегінің қайталанып келетін сюжеттері арқылы ертегі желісін тез есте сақтайды. Әдемілікке құштар бола түседі. Ал әдемілікке құштарлану, сюжетті еске түсіру барлығы тіл арқылы жеткізілетінін ұмытпағанымыз жөн.

Кіші мектеп жасының балалары үшін тіл дамыту жұмыстары төл дыбыстарды анық айтудан басталуы керек. Бұл мектепке дейінгі жастан бастап шешуін табуға тиісті мәселелердің бірі. Басты мақсаты – дыбыс аппаратын дұрыс қолдана отырып, дыбыстарды дұрыс айта білуге үйрету болып табылады. Жұмыс неғұрлым ерте басталса, нәтиже соғұрлым тиімді болары анық. «Ә,Ғ,Қ,Ң,Ө,Ү,І,Ұ» дыбыстарымен түрлі өлеңдер, қайталама жолдар жаттата отырып, балалармен дыбыстарды анық айту бойынша жұмыстар жасаған дұрыс. Егер бала балабақша кезінен дыбысты дұрыс айтпаса, ары қарай солай қалыптасуы мүмкін.

Қазақ тілін үйретуде балаларға бұрын үйренген санамақтарды, тақпақтар мен әндерді қолдана отырып, артикуляциялық гимнастика және сергіту сәттерін ұйымдастыру ұсынылады. Сөздерді айтуға жаттықтыру және артикуляциялық гимнастика сөйлеу мүшелерінің қимылын дамытуға ықпал етеді, балаларды қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс айтуға жаттықтырады және педагог дыбыстарды айтқан кезде балалардың назарын оның бет-әлпетіне, артикуляциялық аппаратына аударуына септігін тигізеді. Балаларға түсінікті, қарапайым ұйқас жолдарды табу әрдайым мүмкін болмайды, сондықтан оқу іс әрекетінде педагог өзі шығарған ұйқас жолдарды қолдануына болады. Мысалы, «қ» дыбысын дұрыс айту үшін: Кел, кел балақан Шапалақта алақан. «Ү» дыбысына: Жүгір кәне күнім, Тосып отыр інің. «Ә» дыбысына: Әсет келді әне Көрсет өнер қәне. т.б

Тіл, әдетте, тыңдау арқылы емес, сол тілде сөйлеу арқылы үйретіледі. Қажетті жағдай жасалмайынша, тіл дамыту жұмыстары белгілі бір деңгейге жете қоюы екіталай. Сондықтан да балалардың белсенді сөздік қорын негізге ала отырып, жалпы қолданыстағы зат есім, сын есім, етістіктерді күнделікті енгізіп отыру керек. Балалармен жеке әңгімелер өткізіп, тұйық балалармен балаға жайлы тақырыптарда әңгіме құруға тырысу керек. Көптеген балалар орыс тілді ортада тәрбиеленеді. Өз ойларын жеткізу оларға өте қиын. Олар өйткені орысша ойлайды, қазақша жауап беруге қиналады.

Арасында бағыттаушы сұрақтар қойып, баламен күні бойы сөйлескен жөн. Кіші мектеп жасының балалары өте қызығушылығы жоғары балалар, олар қолдарына түскен ойыншықты болсын, қоршаған жиһазды болсын әңгіме қылуға әзір. Сол жөнінде көптеген сұрақтары да дайын. Міне осыны пайдалана отырып, шыдаммен барлық сұрақтарына жауап беріп, қызыққан дүниелері туралы айтып беру маңызды.

Дәл осы жас аралығында баланың сөздік қоры 5-7 есе өседі. Сөздік қоры да молаяды.

Кіші мектепке дейінгі жас дыбыстарды шығару мен қайталауға бейімді жастардың бірі болып табылады. Дыбыс шығаруға қатысушы ауыз-сүйек мүшелері қозғалысы шапшаң болып келеді.

Балаларға ұйықтар алдында міндетті түрде бесік жырын айтқан дұрыс.

Әлди-әлди, ақ бөпем,

Ақ бесікке жат, бөпем!

Жылама, бөпем, жылама,

Жілік шағып берейін,

Байқұтанның құйрығын

Жіпке тағып берейін.

Әлди-әлди, аппағым…

Тіл дамытудағы тағы бір қажетті бөлік ол – сенсорлық тәрбиелеу. Осы арқылы бала қоршаған орта туралы алғашқы білім нәрімен сусындайды, сипап сезу арқылы дүниетанымы қалыптасады. Түрлі заттардың формасымен, түсімен таныса отырып бала өз сөздік қорын молайтады, тілдік талдау жасауға талпынады.

Баланың тілін дамыту күрделі жұмыс. Себебі қазір қоршаған орта мен қоғамның тілі әр түрлі. Бала үйінде орысша сөйлеп келіп балабақшада бір жылда қазақша сөйлеп кетеді деу де артықшылық. Баланың санасына қазақ тілі ана тілі екенін үйретуіміз керек. Мектепке дейінгі жастағы балалар нағыз үйренуге құмар жастағы балалар.

Кіші мектеп жасындағы балалардың тілін дамыту жұмыстары әрқашан тәрбиеші мен қазақ тілі пәні мұғалімінің бақылауында болуымен қатар ата-аналар тарапынан да жұмыстар жасалуы қажет. Себебі баламен күні бойы жүргізілген жұмыс үйде жалғасуы тиіс. Сонда ғана тіл дамыту жұмыстары өз жемісін береді.

 

 

 

Психологтаң кеңес

 

Гаджеттің ата-ананың балаға көңіл бөлуге уақыты жоқ кезде құтқаратын көмекшісіне айналғаны ақиқат. Оның үстіне, ата-анасының қолынан түспейтін ұялы телефонға бала да ұмтылып тұрады. Осылайша балалар 4-5 жастан бастап гаджеттің қыр-сырын ата-анасынан да жақсы меңгеріп алады. Баланың ата–анасынан бірнәрсені көбірек білуі адамзат тарихында алғашқы рет орын алуда. Қазіргі уақытта гаджеттің пайдасымен қатар зиянды тұстары көп көтерілуде. Өкініштісі, кейбір ата-аналар  гаджеттің балаға зиянды жақтарына назар аудара бермейді. Сондықтан, алдымен гаджеттің зиянына тоқталып өтейік, соңғы 10 жылдықта смартфон моделдерінің жаңа нұсқалары қарқынды шығарыла бастады. Кез келген ақпаратты оңай және жылдам көрсететін ақылды гаджеттер баланы өзіне магнит тәрізді тартады. Экранда болып жатқанның барлығы (суреттердің, жарықтың, дыбыстың ауысуы) баланы өзгеше күйге түсіреді. Бұл күйде адамның миы стресс деңгейін төмендететін дофамин түзе бастайды. Экранның алдында ол уақыттың өткенін байқамайды, дофаминнің әсерінен рахат күйде отырады. Егер гаджет кенеттен өшіп қалса, дофамин деңгейі күрт төмендейді де, баланың эмоциясына ғана емес, физиологиялық күйіне де кері әсер етеді. Осындай сәтте балада истерика басталады. Гаджеттердің бұдан басқа тигізетін зиянды әсерлерін тізбелесек: балалар мен жасөспірімдердің жалғыздықты көбірек сезініп, өздеріне деген сенімдері азайып, тұйық мінезді болып өсуі; артық салмақ, көздің дұрыс көрмеуі, остеохондроз, т.б. ауру түрлерінің пайда болуы; лайктардың саны аздығынан пайда болған өзін кем санау комплексі, лентаны қарап отырған бала басқалардың «жақсырақ» өмірін көріп өзінің мүмкіндігіне сенбеуі сияқты психологиялық проблемалардың туындауы; кибербуллинг, онлайн-алаяқтық, «Суицид топтары». «Цифрлық әлемнің кері әсерін азайтудың қандай жолдары бар?» — деген сұраққа жауап іздеп көрейік. Гаджетке тәуелділік мәселесін жеңу үшін ата-ана дер уақытында шара қолдау арқылы, есірткі тәуелділігінен де күрделі тәуелділіктің бұл түрінен оңай құтыла алады. Ол үшін миындағы дофаминнің әсерімен қызыққа батып отырған баланы гаджеттен ажырату мақсатында баланың жанына отырып, ойын қалай болып жатыр, қандай деңгей, қандай кейіпкер, ол не істей алады деген сұрақтарды қойып көңілін бөлу керек

Егер сіздің сұрақтарыңыз жауапсыз қалса, шыдамдылықпен баланың қасында болып, біртіндеп, асықпай сөйлесе бастаңыз. Баладан алғашқы жауапты алған сәттен бастап ол виртуалды әлемнен шығып, сіздің отырғаныңызды байқайды. Бұл жағдайда дофамин деңгейі төмендей бастайды. Сөйлесе бастаған кезде тамақ ішу, жуыну немесе сабақтарын қарау керектігін ақырын есіне салыңыз. Осы өмірге «қайтып келудің» «жұмсақ» әдісі қолданылғандықтан сіздің өтінішіңізге құлақ салып, көңіл бөлгеніңізге қуанып, гаджетті өз еркімен өшіретін болады. Баладан гаджетті алып қою, қолдануына мүлде тыйым салу арқылы гаджеттен қорғаймын деп ойласаңыз қателесесіз. Онымен қоса, бала қатарынан қалып, болашағына кері әсер етуі мүмкін. Деректерге сүйенсек, қазіргі уақытта адамның бір айдың ішінде алған ақпараты XVII ғасырда адамның өмір бойы алатын ақпаратына тең келеді екен.

Жақсы ата-ана болудың басты құпиясы: бүкіл назарыңызды аударып, гаджетсіз, баламен күнде бірге болуға ең азы 5-10 минут бөлу! Яғни, баламен бірге сапалы уақыт өткізу (мысалы, бірігіп үй шаруасын тындыру, ұзақ серуендер, сурет салу немесе стөл үсті ойындары, т.с.с.) Ең бастысы балаға қызықты болатын іспен бірге айналысыңыз. Егер де сіз осындай сәттерді қуана өткізе алатын болсаңыз, балаға да бақытты болуды үйретесіз! Ана және әке болу ерлік немесе қиын жұмыс емес, ол өзіңіздің, балаңыздың және өмірдің күнде жаңа қырларын ашып отыратын қызықты саяхат.